Dat misdrijven van alle tijden zijn wordt extra duidelijk tijdens een bezoek aan het gevangenismuseum in Veenhuizen. In dit museum gevestigd in één van de oorspronkelijke gebouwen van de Kolonie, leer je alles over de geschiedenis van Veenhuizen. Maar het is ook een plek die je laat zien hoe wordt omgegaan met mensen die zich niet aan de wet of aan de regels houden. Een bezoek aan het gevangenismuseum zet je aan het denken.
Wat was het gevangenismuseum vroeger?
Het Nationaal Gevangenismuseum vind je in Veenhuizen. Een dorp in de provincie Drenthe dat voor een belangrijk deel haar bestaan te danken heeft als een van de zeven Koloniën van Weldadigheid. Het gevangenismuseum is gevestigd in een van de voormalige gestichtsgebouwen.
Dit carré vormige gebouw bestond vroeger uit een binnen- en een buitenschil. De binnenschil bood plaats aan 13 vertrekken voor ambtenaren die aan weerszijden van de poort lagen. De 12 zalen in het gebouw boden onderdak aan weeskinderen en later aan bedelaars en landlopers. Tussen de verschillende zalen in lagen nog 6 zaalopzienerswoningen en 2 handenarbeidlokalen.
In de buitenschil waren 9 vertrekken voor ambtenaren, die ook aan weerskanten van de hoofdpoort lagen. Verder waren er ruim 100 woningen voor arbeidersgezinnen, een school, een magazijn en 6 keukens. Bron: Rijksmonumenten.nl
Het gevangenismuseum nu
Op 18 mei 1975 werd het eerste Gevangenismuseum in Veenhuizen geopend in een oude betonschuur aan de Hoofdweg in Veenhuizen. Sinds 2005 is Nationaal Gevangenismuseum gevestigd in het voormalige Tweede Gesticht, een gebouw dat als enige is overgebleven en volledig is gerenoveerd.
Door de verhuizing naar het gestichtsgebouw ligt de focus van het museum niet alleen op de geschiedenis van het gevangenisdorp, maar op de hele geschiedenis van misdaad en straf in Nederland vanaf 1600 tot nu.
Wil je meer weten over Veenhuizen met zijn bijzondere geschiedenis. Lees dan mijn blog: In de voetsporen van het Pauperparadijs: Veenhuizen toen en nu
Het gevangenismuseum zet je aan het denken
In het gevangenismuseum is veel te zien over rol van Veenhuizen als gevangenisdorp. Op interactieve wijze leer je hoe misdadigers werden behandeld in Nederland vanaf 1600 tot heden. Kun je je mening geven op stellingen over recht en onrecht en kun je verschillende cellen bekijken. Ook de cellen waarin je tegenwoordig verblijft als je wordt opgepakt, omdat je verdachte bent in een witwaszaak. En dat zet je zeker aan het denken.
Natuurlijk komt ook de historie van het gevangenisdorp aan bod. Veenhuizen heeft namelijk een lange geschiedenis als het gaat om dwangarbeid en heropvoeding tot ‘arbeidzame menschen’, zoals generaal Johannes van den Bosch het formuleerde. En dat zie je zeker terug als je het museum bezoekt.
Zo kun je ervaren hoe Amsterdamse weeskinderen dagenlang met een boot onderweg waren om in Veenhuizen te komen. Hoe 80 mensen in één ruimte moesten leven en hoe ze sliepen in hele kleine slaapkooien. Je kunt een signalementskaart van jezelf maken, op een manier die destijds met de methode Bertillion van alle verpleegden werden gemaakt . Maar er zijn ook zaken als een pijnbank, hand- en voetboeien en een dwangbuis te bekijken.
Gevangenisdorp Veenhuizen
Ook buiten de muren van het gevangenismuseum zie je dat Veenhuizen nog steeds een gevangenisdorp is. In het cellencomplex vind je cellen en celdeuren uit verschillende perioden, buiten zie je een voorbeeld van een luchtplaats en er zijn arrestantenwagens die je van binnen kan bekijken.
Ook zijn er in Veenhuizen nog steeds twee “echte” gevangenissen namelijk Norgerhaven en Esserheem, waar zo’n duizend gedetineerden hun straf uitzitten. De complexen die door hoge hekken van de buitenwereld worden afgesloten, zijn nog steeds een belangrijk onderdeel zijn van het dorp.
Wat kun je nog meer doen in Veenhuizen?
Naast een bezoek aan het gevangenismuseum kun je veel meer doen in Veenhuizen. Er zijn vijf bewegwijzerde wandelroutes en verschillende fietsroutes die je langs de vele monumenten leiden.
- Volg je de rode, blauwe, gele en witte paaltjes dan wandel je langs gevangenismuseum, ijskoepel en stoomspinnerij, door het Sterrebos en langs het Spaanse Kerkhof. De start van de wandelingen is bij TIP Veenhuizen, waar je gratis kan parkeren.
- Je kunt ook de audiotour ‘ReTour Veenhuizen’ op izi.travel downloaden.
- Wil je in logeren op een unieke locatie? Er zijn een paar voormalige bewaarderswoningen op het terrein van het Gevangenismuseum verbouwd tot sfeervolle, vakantiewoningen. Je kunt de huisjes 35413 en 35390 huren via Natuurhuisje.nl.
- De entreeprijzen voor een bezoek aan het gevangenismuseum vind je HIER. Met een Museumkaart en met een Bankgiro-loterij VIP-kaart mag je gratis naar binnen.
- Wil je meer weten over de geschiedenis van Veenhuizen? Lees dan het boek “het Pauperparadijs”, te koop bij Bol.com.
Ben jij weleens in het Nationaal gevangenismuseum geweest?
