Deze zomer besloot ik eindelijk weer eens naar de Zaanse Schans te gaan. Een typisch Hollandse bezienswaardigheid waar ik als kind voor het laatst was geweest. Ik boekte een hotel in Zaandam en met één van mijn NS keuzedagen was mijn treinrit gratis. Het werd een hele leuke dag, die ook nog eens budgetvriendelijk was!
Het ontstaan van de Zaanse Schans
De Zaanse Schans is ontstaan in de jaren 60 als openluchtmuseum, met als doel het behouden van historische Zaanse houten huizen, werkplaatsen en molens. Veel van deze gebouwen zijn in de 18e en 19e eeuw gebouwd, maar werden in de twintigste eeuw bedreigd door sloop. Daarom zijn ze verplaatst naar dit gebied langs de Zaan. Zo ontstond dit museumdorp waar het oude ambacht en Zaanse erfgoed bewaard kunnen blijven.
Zo kom je er
Vanaf station Zaandijk Zaanse Schans is het ongeveer 15 minuten lopen naar het molendorp. Je hoeft alleen maar de stroom mensen te volgen. Eigenlijk iedereen stapt hier uit met hetzelfde doel. En het leuke is: de Zaanse Schans is vrij toegankelijk. Je wandelt er gratis rond tussen houten huisjes met groene gevels, draaiende molens en schattige bruggetjes. Je voelt je echt even in een schilderij beland. Alles is even fotogeniek.
Wat moet je echt doen in de Zaanse Schans?
De Zaanse Schans is niet alleen leuk om doorheen te wandelen, maar ook om van binnen te bekijken. Bezoek zeker één van de molens van binnen. Bijvoorbeeld verfmolen De Kat, waar nog steeds pigment wordt gemalen. Voor €7,50 klim je omhoog en krijg je een prachtig uitzicht over het gebied. Zeker de moeite waard!
Kijk ook even bij de klompenmakerij. Daar zie je een gratis demonstratie: met veel lawaai en precisie wordt een klomp uit een stuk hout gesneden. Super toeristisch, maar ook weer erg leuk.
Ook leuk om te lezen: Wat zijn de beste budgetvriendelijke bestemmingen voor een weekendje weg in Nederland?
Kaas en Oudhollandse lekkernijen
De Catharinahoeve kaasboerderij kun je ook gratis te bezoeken. Je leert hier alles over kaas maken én mag natuurlijk proeven. Zelf heb ik deze overgeslagen (ik ben geen kaasfan), maar als jij wel van Hollandse kaas houdt, dan mag je deze plek zeker niet missen. Wat ik leuk vond, was het Bakkerijmuseum ‘In de Gecroonde Duyvekater’. In deze oude bakkerswinkel liggen houten schappen vol Zaanse lekkernijen. Achterin vind je een klein museumgedeelte met oude bakovens en speculaasvormen.
8 Tips om nog meer uit je dag te halen
- Ga vroeg. De Zaanse Schans is populair, vooral bij (buitenlandse) toeristen. Ga bij voorkeur voor 10.00 uur. Dan heb je de molens, wandelpaden en uitzichtpunten (bijna) voor jezelf én mooi ochtendlicht voor foto’s.
- Huur een OV-fiets voor extra vrijheid. Vanaf station Zaandam is het niet zo ver fietsen. Heb je na je bezoek nog zin of tijd over? Fiets dan een stukje verder langs de Zaan richting Wormerveer. Je komt langs oude pakhuizen, bruggen, en mooie doorkijkjes over het water. Rustig, en echt typisch Noord-Holland.
- Via de officiële website van de Zaanse Schans of via IZI.travel kun je een gratis audiotour downloaden. Zo wandel je langs de hoogtepunten mét uitleg, zonder gids.
- Plan je proeverijen slim door de kaasboerderij, klompenmakerij en de bakker achter elkaar te plannen. Zo kun je proeven, foto’s maken en eventueel iets kopen zonder steeds opnieuw in de rij te staan.
- Bezoek ook de minder bekende plekjes. Veel mensen slaan het Honig Breethuis of het Wevershuis over, maar dat zijn juist de plekken waar je écht het leven van toen leert kennen. Klein, sfeervol en vaak rustiger.
- Voor de lunch kun je terecht in één van de gezellige restaurantjes. Maar je kunt ook je eigen lunch meenemen. Op de Zaanse Schans zijn genoeg bankjes met uitzicht op de molens waar je je meegebrachte lunch kan nuttigen.
- Sluit je dag af bij een café buiten het terrein. Of fiets een stukje terug naar Zaandijk of Wormerveer en plof neer bij een lokaal koffietentje. Minder toeristisch, maar veel rustiger.
- Wil je langer in deze omgeving blijven? Boek dan een hotel in Zaandam. Vanuit daar ben je zo op de Zaanse Schans én kun je er makkelijk een dagje Amsterdam aan vastplakken.
‘De Schans’ is nu gratis toegankelijk, maar dat gaat veranderen. In 2026 zal er een entreeprijs worden gevraagd om het terrein te betreden. Het wandelen over de Schans zelf zal gratis blijven, maar voor het bezoeken van de molens en andere attracties zal een kaartje nodig zijn. De gemeente Zaanstad heeft besloten om een entreeprijs in te voeren om de drukte te reguleren en de kwaliteit van het gebied te behouden.
Ben jij weleens in de Zaanse Schans geweest?
