Stadswandeling langs hofjes en gasthuizen in Groningen -

In de stad Groningen vind je nog 32 hofjes en gasthuizen. Een stadswandeling langs deze prachtige plekken in het centrum van Groningen is echt een aanrader. Veel van deze pareltjes zijn nog in tact en bij een aantal kun je even naar binnenlopen voor een momentje stilte in deze bruisende studentenstad.

De hofjes en gasthuizen van Groningen

De hofjes en gasthuizen van Groningen zijn ontstaan in de Middeleeuwen. Ze bestaan uit een binnenplaats met daaromheen een aantal huizen die als gasthuizen werden gebruikt. Met als doel gratis onderdak te bieden aan armen, zieken en weduwen. Bovendien lieten welgestelde mensen soms een aantal kamers of zelfs hun hele huis na aan “oude vrouspersonen” of “tot nut der armen”. Ook vanuit de kerk werden dit soort initiatieven gestart.

Hoeveel hofjes zijn er in Groningen?

In het centrum van Groningen zijn ruim 30 hofjes en gasthuizen bewaard gebleven. De kleine huizen rondom de hofjes worden nu bewoond door particulieren. De hofjes in de drukke binnenstad zijn een oase van rust en zijn vrij toegankelijk. Maar hou er wel rekening mee dat in de hofjes mensen wonen en respecteer hun privacy.

Een hofje met een gezamenlijk binnenterrein met daaromheen meerdere kleine woningen, is niet typisch Gronings. Het is wel bijzonder dat er in Groningen nog zo veel zijn. De ommuring zorgt ervoor dat het in hofjes veel stiller is dan erbuiten. De Prinsentuin, is ook zo’n rustig plekje midden in de binnenstad.

Stadswandeling langs hofjes en gasthuizen

Als je naast de drukbezochte high lights van Groningen, ook de minder toeristische plekken wil zien, maak dan een stadswandeling langs de hofjes en gasthuizen. Veel van deze onontdekte plekjes zijn nog in tact en bijzonder fotogeniek.

Met behulp van onderstaand kaartje wandel je langs 20 van de 32 hofjes en gasthuizen in Groningen. Ieder met z’n eigen geschiedenis. Bovendien kun je op 9 locaties ook ‘achter de poort’ kijken. Soms zijn hofjes en gasthuizen goed verstopt en lastig te vinden. Of je loopt er gewoon voorbij. Maar met behulp van deze routebeschrijving hoef je niks van al het moois te missen.

wandeling langs hofjes en gasthuizen in Groningen | routebeschrijving

Start van de wandelroute

Ik begin mijn wandeling op de grote Markt, aan de voet van de Martinitoren en volg de rode lijn. De nummers van de locaties vermeld ik aan het begin van de beschrijving. En in veel gevallen staan ook de straat en het huisnummer erbij vermeld. De hofjes en gasthuizen die vrij toegankelijk zijn, zijn op het kaartje zijn aangegeven met een zwart rondje.

1. Vanaf de Grote Markt loop je richting de Oosterstraat en de Poelestraat naar de Peperstraat, waar je op huisnummer 22 het St. Geertruids/Pepergasthuis vindt. Dit is een gasthuis uit 1405. Als je dit hofje rechts achterin via het trapje verlaat kom je uit op de gedempte Kattendiep. Via het Hoornstraatje, Steeltilstraat kom je op Rademarkt.
2. Op huisnummer 29 – 1 – 30 is het Sint Anthony Gasthuis gevestigd. Dit is één van de mooiste en bekendste hofjes in de stad Groningen. Dit Gasthuis is in de zestiende eeuw gesticht als opvang voor armen en zieken. Als je het gasthuis helemaal doorloopt kun je via de achteruitgang (links) het hofje verlaten. Je vervolgt je route via de Ypenmolendrift/Tweede Drift, gedempte Zuiderdiep, Herestraat naar de Kleine Pelsterstaat.

Wil je zelf beleven hoe het is om in een gasthuis te wonen? In het Sint Anthony Gasthuis kun je overnachten in Bed & Breakfast Sint Anthony Gasthuis.

Sint Anthony Gasthuis | hofjes en gasthuizen in Groningen

Oase van rust in de binnenstad

3. In de Kleine Pelsterstaat nummer 43 vind je het oudste hofje van Groningen: Heiligen Geest/Pelstergasthuis dat dateert uit 1267. Loop om het gasthuis de Nieuwstad in richting de Haddingestaat.
4. In Haddingestaat 19 – 21 is het Juffer Margaretha Gasthuis te zien. De kerk was in 1696 een schuilkerk voor Duitse kooplieden. Je gaat nu over de Vismarkt naar het A-Kerkof en loopt tussen de Korenbeurs en de Der Aa-kerk door.

5. Als je de A-Kerkstraat helemaal uitloopt zie je op nummer 22 het Armhuiszittend Convent. Een gasthuis uit 1437 waar mensen die in armoede leefden werden opgevangen. Bijzonder aan dit pand zijn de gevelsteden
6. Via de Grote Kromme Elleboog en de Oude Kijk in ’t Jatstraat kom je bij het St Annengasthuis dat op nummer 4 is gevestigd.
7. Als je vervolgens de Kleine Kromme Elleboog links aanhoudt en via de Turftorenstraat naar de Hoge der A wandelt, zie je verschillende roodstenen pakhuizen, die eraan herinneren dat Groningen vroeger een belangrijke handels- en Hanzestad was.

De gasthuizen in de Visserstraat

8. In de Visserstraat zijn verschillende gasthuizen te vinden. Zoals het Jacob- en Anna gasthuis op nummer 2. Boven de poort zie je een sierlijk, opengewerkt torentje. Het voormalige gasthuis wordt tegenwoordig bewoond door kunstenaars.

9. In de Visserstraat 1, vind je De Weldadige Stichting Ketelaar-bos. Dit is nu een plek waar studenten wonen.
10. Daarnaast vind je op huisnummer 52 – 54 in dezelfde straat het Wytzes- Schoonebeekgasthuis in 1696 opgericht voor 3 behoeftige gezinnen.
11. Op nummer 50 vind je het Zeijlsgasthuis, een gasthuis uit 1646 met een mooie klokgevel in Lodewijk XV-stijl. In 2003 is het pand helemaal gerenoveerd.
12. Verder vind je op nummer 13 – 15 het Latteringegasthuis uit 1636. Wat tegenwoordig een woonhuis is.

Hofjes in de buurt van Noorderhaven

13. Als je de hoek om gaat kom je in de Oude kijk in ’t Jatstraat waar op nummer 61 de Maria Elisabeth Linhoff Stichting is gevestigd. Een stichting voor de huisvesting van behoeftige ongetrouwde vrouwen. Als je over de Oude Kijk in ’t Jatbrug richting Noorderhaven N.Z. loopt zie je 2 historische panden.
15. het Middengasthuis in de Grote Leliestraat 51- 113 was bedoeld voor fatsoenlijke, oppassende maar minvermogende arbeiders en dienstboden. Nu is het een plek waar veelal jongeren wonen.
16. In de Grote Leliestraat nummer 23 is het St. Martinusgasthuis. Hier vind je 18 woningen rond een binnenhof die je kan bereiken via een monumentale poort.
17. Een paar straten verder in de kleine Rozenstraat op nummer 8 – 44 is nog een ander Middengasthuis. Dit is een complex van kleine woningen dat sinds 1981 bewoond wordt door jongeren.
18. Op het Nieuwe Kerkhof 22 zie je het Juffer Tette Alberdagasthuis. Een huis voor 6 ‘eerlycke oude vrouwen van onbesproocken gedrag’.
19. Het Corneliagasthuis in de Hardewikerstraat 39 is in 1984 prachtig gerestaureerd en is nu een woonhuis.
20. Als laatste wandelen we langs het Rode of Burgerweeshuis aan de Rode Weeshuisstraat 13- 17. Wat vroeger een gesticht voor moeilijk opvoedbare jongens was is nu een appartementencomplex voor senioren. Als je vanaf Burgerweeshuis door de Oude Ebbingestraat wandelt kom je weer op de Grote Markt loopt. Dit is tevens het eindpunt van deze stadswandeling.

Ben je niet bekend in de stad of wil je meer weten over de hofjes en gasthuizen in Groningen? Koop dan de stadsgids Stadswandeling “Hofjes & gasthuizen”. Deze gids is online verkrijgbaar, maar ook te koop in de Groningen Store in het Groninger Forum. Je kunt ook met een gids de hofjes en gasthuizen in de stad bewonderen.

Wil je meer blogs over Groningen lezen?